TURK

     9   Het is negentienhonderdzestig als in Keene
          Prof. dr. Charles H. Hapgood ('Clown' voor vrienden)
          Een oude zeekaart bestudeert van Piri Reis
          En concludeert: "Die oude Turk was helderziende
          Of ik heb hier een zeer opmerkelijk bewijs!"
          [U denkt wellicht dat dit niet rijmt, althans niet puur
          Maar naast 'Re’is' met 'ee-ies' mag het ook met 'ijs']
          En dat bewijs geldt het bestaan van een cultuur
          Met net zoveel mystiek omgeven als James Dean

     1  

     7   De kaart is vijftienhonderddertien gedateerd
          En Piri Reis was de beroemde admiraal
          Die hem uit oude brongegevens compileerde
          De zeekaart (op gazellenhuid) toont ons globaal
          Het Zuid-Atlantisch areaal met ongeveer de
          Contouren van de drie continentale kusten
          Antarctica blijkt onverwacht gedetailleerd!

     3   De Clown van Keene (van Keene, New Hampshire by the way)
          Had geen idee waarop die kennis kon berusten
          Maar als goed wetenschapper moest hij daar iets mee

     6   Het bleken toch wel grote tegenstrijdigheden
          Die sprongen zelfs professor Hapgood in het oog
          Hij was geen oudheidkundige of geoloog
          En had in zijn colleges 'wetenschapsverleden'
          Cartografie slechts oppervlakkig aangesneden
          Toch waren er vier vragen die hij overwoog.

          VRAAG 1

     3   Hoe kon Antarctica -zelfs redelijk correct!-
          Een document uit vijftiendertien illustreren
          Terwijl het pas in achttienachttien werd ontdekt?

     7   Het is de kittige Osmaanse admiraal
          Die -indirect- ons zelf het antwoord heeft verstrekt
          (omdat een cartograaf -soms- bij het legenderen
          de bronnen van zijn kaarten expliciet betrekt)
          Hij (Reis) gaf in het bijschrift aan zich te baseren
          Op documenten uit de vierde eeuw v.C.
          En, naar zijn zeggen, nog veel ouder materiaal

     1  

     7   De admiraal genoot veel aanzien op de zee
          En -op prerogatieve gronden- toegang tot
          De keizerlijke wetenschapsbibliotheek
          Hij was vanaf zijn vroege kindzijn al verzot
          Op reisverhalen van de grote oversteek
          Die door Columbus en consorten was volbracht
          Hij was, zeg maar, een trans-atlantisch romancier

     8   Reis werkte in de bieb gedurende de nacht
          En heeft met kaarten van Kretenzisch fabrikaat
          En documenten van Feniciërs getracht
          De toch al sterke Turkse maritieme macht
          Nog verder uit te bouwen, met als resultaat
          Een kaart waarover zelfs nu nog wordt nagepraat
          Een oude factor in de hedendaagse jacht
          Naar kennis over onze eigen dageraad.

          NIET VAN EEN VREEMDE

     7   Ook de Kretenzers maakten toen al goede sier
          Met oude documenten, die zij kopieerden
          En combineerden met hun eigen databank
          Veel later lagen deze kaarten bij geleerde
          Alexandrijnen te verstoffen op een plank
          Gelukkig zijn daar nog kopieën van verspreid
          Bijvoorbeeld dus naar het Osmaanse hoofdkwartier

     2  

     1  

     4   Zo blijkt uit bovenstaande dat er zeelui waren
          -Nog ouder dan Sumeriërs, maar geen barbaren?! -
          Die (zij het dan door Hapgood's theorie bepleit)
          Al eens de hele oceaan hadden bevaren.

          VRAAG 2

     6   De tweede van de puzzels bij de kaart van Reis
          Die voor het voetlicht van Charles Hapgood's bühne traden
          Betrof het competent gebruik van lengtegraden
          Bij deze vaardigheid is menselijkerwijs
          Exacte tijdsberekening zo’n strenge eis
          Dat dit een oudheidkundig supervolk verraadde

     8   De breedtegraden waren simpel te bepalen
          Zelfs voor de primitieve volkeren van toen
          Er werd gegoocheld met een soort van linialen
          Waaruit ze adequaat de hoeken konden halen
          Die sterren maakten met de boeg van hun galjoen
          Waar nodig werd gecorrigeerd voor het seizoen
          Toch bleef er nog een grote kans om te verdwalen
          Want zonder lengtegraden bleef het slecht te doen

     4   Meridiaanbepaling vroeg exacte klokken
          Die koude, warmte, droogte, vochtigheid en schokken
          Trotserend toch nauwkeurig moesten blijven lopen
          Dat bleek heel lang een van de grootste struikelblokken

     4   Zeventieneenenzestig was het toen in Londen
          Zo’n uurwerk door John Harrison werd uitgevonden
          Vanaf zeventienveertien stond een prijsvraag open
          Die hij bij deze won (en twintigduizend ponden).

       0   INTERMEZZO

          UIT ‘STERREN MET OOM HILDEBRANDT’
          INCLINATIE

     9   De aarde draait in al haar gratie om de zon
          Dat draaivlak heet in ons jargon -duur woord- ellips
          Denk maar aan platgeslagen chips in dit verband
          Maar goed, het gaat hier om de stand, waarin zij draait
          De aarde tolt en daarbij zwaait zij lichtjes uit
          Of, ietwat beter aangeduid: Zij maakt een hoek
          'Mijn Eerste Sterrenkundeboek' zegt niet hoe wijd
          Een storend foutje indertijd van Teleac
          Enfin, de hoek draaias/draaivlak heet inclinatie.

       0   INTERMEZZO

          HYMNE VAN TOXODON EN ZON

     1   Pón prrrrrón-klik-ponponpón prr-klik-pónponpon*

     2   Pón prrrrrón-klik-ponponpón prr-klik-pónponpon
          Pas op Toxodon en pas op de Zon**

     2   Pón prrrrrón-klik-ponponpón prr-klik-pónponpon
          Pas op Toxodon *** en pas op de Zon

     4   * N.B.”…Prrrrrón…….” is het vocaal equivalent
              Van een fictief pre-Inca ritme-instrument
              Door proto-Incapriesters dikwijls aangewend
              Maar tegenwoordig niet meer algemeen bekend

     9   ** N.B. Het proto-Inca religieus complex
              Heeft een diepliggende semantische structuur
              Zo is "pas op" in combinatie met de Zon
              Een overgankelijke Inti****-stijlfiguur
              Terwijl de doe-term "pas op" bij de Toxodon
              Onovergankelijk als vluchtsignaal gedijt
              De twee subjecten zijn verweven bottlenecks:
              Vergankelijk en onvergankelijk gewijd
              (bij proto-Inca’s draait het allemaal om seks)

     5   *** N.B. De Toxodon was zoolgaand herbivoor
              Behorende tot de Notoungulata
              Hij had een neushoornachtig lijf, woog ruim een ton
              En werd bezongen om zijn genitalia
              De soort ging in het late Pleistoceen teloor

     3   **** N.B. Met Inti is de een na hoogste God
              Genoemd, die in die functie vormt geeft aan de zon
              Hij excelleert hierna uitbundig in het slot

     4   Pón prrrrrón-klik-ponponpón prr-klik-pónponpon
          Offer Toxodon en offer de Zon
          Inti Inti Inti Inti Inti prrrrrón
          Pón prrrrrón-klik-ponponpón prr-klik-pónponpon

     3   Pón prrrrrón-klik-ponponpón prr-klik-pónponpon
          Bid voor Toxodon en bid tot de Zon
          Inti Inti Inti Inti Inti Inti Inti Inti pón!

     0   

     1  

          NOG STEEDS DIE VRAAG 2?

     4   De prijsvraag werd destijds door wanhoop ingegeven
          Omdat er veel te weinig schepen overbleven
          Het Britse Board of Longitude was desperaat
          En had de aanbesteding navenant omschreven:

     6   "Ontwerp een meettoestel, zodat de lengtegraad
          Wanneer drie maanden van een zeereis zijn verstreken
          Beslist niet meer dan zestig mijl is afgeweken
          Van de aanvaarde officiële ordinaat
          Hij, die voor deze opdracht slaagt krijgt van de Staat
          Negentig pond per kilogram." (een heel gereken)

     5   Zo’n klok mocht dus per dag maar drie seconden missen
          Een onvoorstelbaar krappe marge voor die tijd
          Toch kreeg John Harrison het kunststuk voor elkaar
          Hij had er veertig jaar volhardend aan gewijd
          Decennia van tegenslag en eetstoornissen

     4   Zeventieneenenzestig voer de 'Deptford' uit
          Met John’s precisie-instrument in de kajuit
          Twee maanden later in Jamaica liep het maar
          Een kleine vijf seconden achter, dus de buit

     9   Was wat John Harrison betrof bij deze binnen
          Naar hij becijferde krap veertienduizend pond
          Daar door het trage ambtenarenapparaat
          De uitbetaling enig uitstel ondervond
          Wilde de verse, weldoorvoede laureaat
          Niets over zijn unieke chronometer kwijt
          Pas na een stekelige vraag in de senaat
          Kon hij na bijna dertien(!) jaar en uitgedijd
          De met hem meegegroeide prijs tenslotte innen

     5   Hij stierf, tweehonderdtweeëntwintig kilo zwaar,
          Drie jaar na het na het ontvangen van het geldbedrag
          Het jaar waarin de derde zeereis zou beginnen
          Van de ontdekker die de wereldkaart herzag:
          James 'Captain' Cook, de onverbeterlijke kankeraar

     8   Daar John zolang zijn klok niet vrij had willen geven
          Had James het steeds zonder diens uurwerk moeten doen
          Hij was tot dan toe regelmatig afgedreven
          En had wanhopig nieuwe eilanden beschreven
          Waar hij en zijn -hoe noem je dat, een garnizoen?-
          'Bemanning', wegens noodaanvulling van rantsoen
          Soms maandenlang met frisse tegenzin verbleven
          Op een dieet van dodovleugels en citroen

     5   Die derde reis ging het de Captain voor de wind
          Voor hij het wist zat hij al bij de Beringstraat
          Hij onderzocht een nieuwe noordwest-doorvaartroute
          En daarna, op de negentiende breedtegraad
          Een Hawaiiaanse schone, want hij wou een kind

     3   Ook werd hij door de autochtonen vastgebonden
          En met een flinke buil en afgehakte voeten
          Meer dood dan levend op het strand teruggevonden

     7   Waarom hem dat gebeurde is ons niet bekend
          Het was een vreselijke zeurkous zonder tact
          Dat hij daarmee problemen kreeg, dat zal haast wel
          Maar één ding weten we precies: hij stierf exact
          Op honderdzesenvijftig punt vier acht W.L.
          Om elf uur negentien en zeventien seconden
          Met dank aan Harrison’s precisie-instrument.

     1  

       0   INTERMEZZO

          JOHN HARRISON’S CHRONOMETER No. 4

     5   Er is een rooster-compensatieslinger van deels stalen en deels
                  messing staven in het uurwerk ingebouwd
          Die maakt gebruik van de verschillende uitzettingsgraden of
                  -coëfficiënten van voornoemde twee metalen
          Het zijn vijf stalen en vier messing staven, waarbij twee van
                  ieder slechts bedoeld zijn voor het symmetriebehoud
          Terwijl expansie van overige messing staven wordt
                  gecompenseerd door drie haaks aangebrachte stalen
          Daardoor is deze chronometer ongevoelig voor het weer
                  en tikt constant met slechts een minimale fout.